“Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο.
Αλλά να θυμώσεις με τον σωστό άνθρωπο, στον σωστό βαθμό, για τον σωστό λόγο, τη
σωστή στιγμή και με τον σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.” –
Αριστοτέλης
Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό
συναίσθημα το οποίο έχει ένα ευρύ φάσμα έντασης – μπορεί να κυμανθεί από τον
ήπιο εκνευρισμό, την οργή και την επιθετικότητα. Είναι η αντίδραση σε αυτό που
αντιλαμβανόμαστε ως απειλή για τον εαυτό μας, τους αγαπημένους μας, ή για
πράγματα που μας ανήκουν. Ο θυμός είναι το προειδοποιητικό καμπανάκι που μας λέει
ότι κάτι είναι λάθος.
Όλοι μας βιώνουμε το συναίσθημα του
θυμού γιατί είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό και υγιές. Μπορεί να μας παρακινήσει
να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας και να διορθώσουμε αδικίες. Όταν τον
διαχειριζόμαστε καλά, μπορούμε να κάνουμε θετικές αλλαγές στη ζωή μας και να
αλλάξουμε διάφορες καταστάσεις. Από την άλλη πλευρά, όταν ο θυμός είναι πολύ
έντονος, εκτός ελέγχου, σε λάθος κατεύθυνση και όταν εκφράζεται με υπερβολική
επιθετικότητα, μπορεί να μας οδηγήσει στην κακή λήψη αποφάσεων, να δημιουργήσει
προβλήματα στις σχέσεις μας ακόμα και στην υγεία μας.
Ίσως κάποιοι πιστεύουν πως ο θυμός
κάνει καλό στα παιδιά, ακόμα και όταν συμπεριφέρονται επιθετικά, γιατί με αυτόν
τον τρόπο εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Αυτή η σκέψη έχει ένα βαθμό αλήθειας,
γιατί όπως ειπώθηκε και παραπάνω, ο θυμός δεν είναι κάτι κακό και όλοι έχουν το
δικαίωμα να είναι θυμωμένοι όταν αντιμετωπίζονται άδικα.
Όταν όμως απλά επιτρέπουμε στα παιδιά
να εκφράζουν τον θυμό τους, ή όταν απλά τους λέμε “ξεπέρασέ το” ή “να είσαι
καλός”, ή όταν πιστεύουμε πως ο θυμός των παιδιών είναι “απλώς μια φάση” που
τελικά θα την ξεπεράσουν, στην πραγματικότητα τους στερούμε να μάθουν το πώς να
χειρίζονται κρίσιμες στιγμές και καταστάσεις. Το ότι μπορούν δηλαδή να νιώθουν
αναστατωμένοι για κάτι χωρίς όμως να χάνουν τον έλεγχο.
Τι προκαλεί θυμό στα παιδιά;
Ο θυμός στα παιδιά μπορεί να
εμφανίζεται για διάφορους λόγους. Μπορεί να είναι μια αντίδραση σε αυτό που
αντιλαμβάνονται ως κίνδυνο, μπορεί να είναι μια μορφή έκφρασης ή ένας τρόπος
για να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους, ή μπορεί να είναι αποτέλεσμα άλλων
πρωτογενών συναισθημάτων.
Το πρωτογενές συναίσθημα για
παράδειγμα μπορεί να είναι η θλίψη που νιώθει για τους καυγάδες των γονιών, ο
φόβος για φυσική και συναισθηματική κακοποίηση, η απογοήτευση από τις χαμηλές
σχολικές επιδόσεις, η ενοχή γιατί αισθάνεται υπεύθυνος για κάτι δυσάρεστο (πχ.
διαζύγιο), η ανησυχία γιατί νιώθει ανασφάλεια στο περιβάλλον του, η ντροπή
γιατί νιώθει ανάξιος, η ζήλια για κάποιο άλλο πρόσωπο, το άγχος για να είναι
αρεστός. Όλα αυτά τα πρωτογενή συναισθήματα μπορούν να γίνουν η αιτία για να
προκληθεί θυμός στα παιδιά.
Όπως αποδεικνύεται, τα παιδιά έχουν
πολλά για τα οποία μπορεί να νιώσουν θυμό. Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο είναι
δύσκολο να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους, να ακούσουν την άλλη πλευρά, να
αναζητήσουν συμβιβαστικές ή εναλλακτικές λύσεις αν δεν έχουν τη σωστή
καθοδήγηση και βοήθεια των γονιών.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Τα παιδιά παρακολουθούν τα πάντα στο
περιβάλλον τους και μαθαίνουν από τον τρόπο που χειρίζονται οι γονείς και
σημαντικά πρόσωπα γύρω τους τα συναισθήματά τους και καταστάσεις. Όταν τα
παιδιά βλέπουν τους γονείς να είναι θυμωμένοι μαζί τους για κάτι που έκαναν,
είναι ένας τρόπος για να διδαχτούν τις συνέπειες των πράξεών τους. Όταν οι
γονείς είναι θυμωμένοι με κάποιον άλλον, μπορούν να δείξουν στα παιδιά πώς να
αναγνωρίζουν αυτό το συναίσθημα, πώς να ελέγχουν την παρορμητική αντίδραση και
πώς να αναζητούν εποικοδομητικές λύσεις.
Το να ζητούμε από ένα παιδί να πνίξει
τον θυμό του δεν είναι ούτε βοηθητικό ούτε εύκολο. Ο θυμός μπορεί να διαχυθεί
σε άσχετες καταστάσεις, να οδηγήσει αργότερα σε εκρήξεις ή να στραφεί προς τα
μέσα. Ένας τρόπος που θα μπορούσε να βοηθήσει τα παιδιά να διαχειριστούν τον
θυμό τους, είναι να αναρωτηθούν αν η οργή ή η επιθετικότητα τα βοηθά να πάρουν
ή να πετύχουν αυτό που πραγματικά θέλουν. Με άλλα λόγια, να μάθουν να
σκέφτονται πριν ενεργήσουν. Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν το παιδί να ρωτά
τον εαυτό του, “Τι θέλω να συμβεί;” και να του εξηγήσουν πως η εκδίκηση και τα
αντίποινα δεν αξίζουν τον κόπο. Αντίθετα, το σημαντικό είναι να γίνουν
κατανοητοί από τους άλλους και να προσπαθήσουν να διορθώσουν τα πράγματα.
Επίσης σημαντικό είναι να διδαχτούν
τα παιδιά τεχνικές για να ηρεμούν και να κατευνάζουν τα σωματικά συμπτώματα του
θυμού. Οι τεχνικές μπορεί να περιλαμβάνουν βαθιές αναπνοές, να πιουν ένα ποτήρι
νερό, να μετρούν αργά μέχρι το δέκα, να πουν ένα τραγούδι για να αποσπάσουν την
προσοχή τους.
Επιπλέον, τα παιδιά θα πρέπει να
μάθουν να εξετάζουν τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Είναι σημαντικό να τους
βοηθήσουν οι γονείς να βλέπουν την άποψη των άλλων όπως ακριβώς θα ήθελαν να
κάνουν οι άλλοι για αυτούς. Γιατί το άλλο άτομο δεν μπορεί να καταλάβει τη θέση
τους; Θα μπορούσαν να βρουν έναν άλλον τρόπο για να γίνουν πιο κατανοητοί και
σαφείς; Οι γονείς μαζί με τα παιδιά μπορούν να εξετάσουν διαφορετικές λύσεις
και να τα βοηθήσουν να δουν πέρα από το “σε μισώ” ή “είσαι κακός”.
Τα όρια και οι συνέπειες όταν τα
παιδιά βγαίνουν εκτός ελέγχου εξαιτίας του θυμού τους πρέπει να είναι ξεκάθαρα.
Οι γονείς πρέπει να θέσουν τους κανόνες για το τι επιτρέπεται και τι όχι, και
να ακολουθούν κατευθείαν τις συνέπειες των πράξεών τους για να βοηθήσουν τα
παιδιά να σκέφτονται πριν ενεργήσουν.
Τέλος, οι γονείς πρέπει να συγχωρούν
τα παιδιά και να τα αφήνουν να γνωρίζουν πως η κακή τους συμπεριφορά δεν τους
μετατρέπει σε κακούς ανθρώπους. Το σημαντικό είναι να μάθουν να αναγνωρίζουν το
λάθος τους και να προσπαθούν για το καλύτερο. Ο στόχος άλλωστε δεν είναι να
απαρνηθούν τα συναισθήματά τους, αλλά να μάθουν πως όταν μπορούν να τα
διαχειριστούν σωστά βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην ευτυχία και τη σοφία!
ΠΗΓΗ: Parentshelp.gr
